Líffræðingar, sem leggja á ráðin um nýtingu dýrastofna á landi og fiskistofna í vötnum, hafa annað líkan við ályktanir sínar en líffræðingar, sem leggja á ráðin um nýtingu fiskistofna sjávar. Í líkaninu á landi er ástand dýrastofnsins á öllum aldri frá tímgun metið og síðan litið til þess við ráð um nýtingu, en við ráð við nýtingu fiska hafsins er litið til stærðar stofnsins í nýtanlegum árgöngum, en ekki til ástands stofnsins, þ. e. a. s. lífsskilyrða, eins og þau birtast í þrifum á öllum aldri. Þetta á ekki aðeins við Ísland, heldur er almennt um heiminn. Sú fræðigrein er frumstæð, sem ekki á samstætt líkan fyrir sama viðfangsefni, eins og hér reynist vera.

Til marks um, hversu sneydd líffræði hafsins er rannsókn á næringu, er ritið Hafrannsóknir við Ísland, sem kom út í tveimur bindum (1988 og 1990), tæpar 800 blaðsíður. Atriðisorðaskrá fyrra bindis, en það nær til ársins 1937, geymir orðið næringu, en þó ekki í sambandi við þrif fiska; í skrá síðara bindis er það alls ekki að finna. Höfundurinn, Jón Jónsson, fjallaði reyndar um samhengi stofnstærðar og vaxtar í Náttúrufræðingnum 1964 (Ofveiði og kjörveiði, bls. 4-8) m.a. með þessum orðum:
„Of lítil veiði getur verið jafn skaðleg og of mikil veiði. Það hefur t.d. komið í ljós, að þau ár, sem mjög sterkir árgangar af þorski hafa verið í aflanum, hefur fiskurinn vaxið hægar en þegar lítið hefur verið af fiski í sjónum. Við skýrum þetta með því, að þegar mikið er um fisk sé ekki nóg fæða í sjónum fyrir allan þann fjölda.“

Enga athugun af þessu tagi er að finna í Hafrannsóknum við Ísland, enda vantar þessa grein Jóns í ritaskrá síðara bindis. Orðin í heiti greinarinnar, ofveiði og kjörveiði, koma varla fyrir í atriðisorðaskrá ritsins, ofveiði aðeins einu sinni í fyrra bindinu (um lúðu og skarkola) og í síðara bindi líka aðeins einu sinni, vegna athugana frá því fyrir seinni heimsstyrjöld, en orðið kjörveiði kemur aldrei fyrir í skránni.

Vel væri, ef ritstjórn Náttúrufræðingsins tæki upp þráðinn í grein Jóns frá 1964 og efndi til rökræðna í ritinu um ofveiði, vanveiði og kjörveiði undir því sjónarhorni, sem hann hafði þá.

Náttúrufræðingnum 70 (2001) 2-3 90